SPRAWNOŚĆ MANUALNA U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

• Sprawność ruchowa rąk dotycząca czynności takich jak pisanie, rysowanie, wycinanie, wiązanie, zapinanie itp.
• Sprawności motoryczne są rodzajem bardzo precyzyjnej koordynacji, w której zasadniczą rolę odgrywają mięśnie krótkie. Sprawność dobrze wyuczona przekształca się w nawyk.
• Każdą sprawność motoryczną trzeba opanowywać osobno, ponieważ różni się ona pod pewnymi względami od pozostałych sprawności.

Podział sprawności ze względu na ich funkcje:

*Sprawności samoobsługowe (samodzielne mycie się, ubieranie, jedzenie)

*Sprawności społeczne (czynności, które pozwolą dziecku współdziałać w grupie, zdobyć akceptację grupy)

*Sprawności zabawowe (aby znajdować przyjemność w działalności grupy rówieśników dziecko musi opanować zabawę np. w piłkę)

*Sprawności szkolne (im lepiej dziecko opanuje takie sprawności jak np. pisanie, rysowanie, lepienie tym lepiej będzie przygotowane do zadań szkolnych i osiągnie lepsze rezultaty w nauce).

W miarę rozwoju dziecka jego sprawności manualna wzrasta. Ruchy stają się szybsze, dokładniejsze, bardziej precyzyjne. Kontrola mięśni przedramienia, ramienia i nadgarstka rozwija się szybko w okresie dzieciństwa. W 12 roku życia osiąga poziom zbliżony do osób dorosłych.

Obniżona sprawność manualna

Przy obniżeniu sprawności manualnej obserwuje się: późne nabywanie umiejętności związanych z samoobsługą (ubierania się, zapinania guzików, wiązania sznurowadeł), trudności w posługiwaniu się nożyczkami i obniżoną sprawność grafomotoryczną (osłabioną grafię pisma, wolne tempo pisania, nieestetyczny wygląd zeszytów, dużą męczliwość przy czynnościach graficznych).

PAMIĘTAJMY!!!

Na rozwój manualny wpływa ogólny rozwój fizyczny dziecka. Nie zabraniajmy, więc mu biegania, wspinania się, czołgania, czy jazdy rowerkiem.

Bardzo ważnym elementem w nabieraniu płynności ruchów jest samoobsługa dziecka: wiązanie butów, zapinanie guzików. Budowanie, lepienie, majsterkowanie, wycinanie to również baza do usprawniania precyzji rąk.

Usprawnianie manualne czyli tzw. małej motoryki

Głównym celem ćwiczeń sprawności manualnej jest usprawnianie motoryki rąk tzn. płynności, elastyczności i precyzji ruchów zwłaszcza mięśni dłoni, palców i nadgarstka, rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej niezbędnej przy nauce pisania, kształcenie systematyczności i wytrwałości w pracy, harmonizowanie wszystkich funkcji psychomotorycznych przy wyrabianiu odpowiedniej gotowości do nauki.

Tylko poprzez systematyczne, stopniowe i przemienne wykonywanie szeregu ćwiczeń, dziecko osiąga taki poziom sprawności manualnej, który pozwala mu dobrze funkcjonować !!!

!!! UWAGA RODZICE !!!

• Nie każde dziecko lubi rysować, kolorować, kreślić szlaczki czy znaki litero-podobne…
• Zanim przystąpimy więc do zadań typowo związanych z pismem, warto zastosować ćwiczenia ruchowe i zabawy, które pomogą dziecku rozładować zbyt duże napięcie mięśni i będą dobrą rozgrzewką przed zadaniami typu kartka-ołówek.

Ciekawe przykłady zabaw usprawniających sprawność manualną

dzieci w wieku przedszkolnym:

* dotykanie dłoni, pocieranie ich jedna o drugą, naśladowanie mycia rąk (przyjemne dla dzieci będą zabawy z mydełkiem podczas kąpieli, dokładne mycie rąk – wiele radości i mnóstwo zabawy)

* zaciskanie i otwieranie dłoni (w tym wypadku bardzo ciekawym rozwiązaniem jest zakupienie dzieciom tzw. „gniotka”tj. balonika napełnione mąką, albo zabawa z piankową piłeczką)

* klaskanie: swobodne, rytmiczne (można ćwiczenie wykorzystać podczas pieczenia ciast, otrzepywanie rąk z mąki przez klaskanie itp.)

*wyciskanie wody z nasączonej gąbki

*ugniatanie papieru, bibuły albo starych gazet

*lepienie bałwana albo bitwa na „śnieżki” – zima jest dobrym czasem na ćwiczenia

* przesuwanie różnej wielkości przedmiotów na stole (oburącz, jedną dłonią) – bardzo ciekawe ćwiczenie podczas przygotowywania potraw, nakrywania do stołu

*chwytanie i przenoszenie przedmiotów całą dłonią

* naciskanie dłoni na blat stołu – robienie odcisku całą dłonią – (można do tego wykorzystać farby, mąkę, ciasto)

* wkładanie i wyjmowanie przedmiotów – zaangażowanie dziecka do pomocy w pracach kuchennych np. wycieranie naczyń, odkładanie ich na miejsce, układanie sztućców do odpowiednich przegródek itp.

*  przekładanie przedmiotów z ręki do ręki – np. zabawy z piłkami różnego typu

* zabawy z nakrętkami – odkręcanie i zakręcanie butelek

* otwieranie i zamykanie zamków kluczem, kłódek

*zabawy z włóczką albo nitką – nawijanie jej na kłębek albo określony przedmiot

* zabawy z wykorzystaniem bandaża – owijanie bandażem ręki, nogi własnej lub czyjejś, bądź innego przedmiotu (lalki, misia, nogi od stołu itp.)

* „suche” malowanie całą dłonią linii prostych, falistych (w pedagogice Montessori wykorzystywane są do takich ćwiczeń tacki z rozsypaną mąką albo innym produktem sypkim do kreślenia szlaczków lub obrazów graficznych liter, bądź cyfr);

* zabawy z wodą – przelewanie wody z kubeczków do dzbanka i odwrotnie

* zabawy z różnymi masami plastycznymi (glina, masa solna, plastelina);

* składanie papieru np. łódki, czapeczki, samolociki

* rysowanie kredą

* zabawy konstrukcyjne

* ćwiczenia palców poprzez dotykanie swoich palców

* przykładanie kolejno palców każdej dłoni: kciuk do kciuka, wskazujący do wskazującego itd. np. zabawa „Paluszki się witają”

* kiwanie palcami na pożegnanie

*dotykanie podłoża każdym palcem dłoni

* naśladowanie gry na pianinie, flecie

* wysuwanie palców z piąstki – przeliczanie palców

* przypinanie spinaczy do bielizny (pomoc w wieszaniu prania) lub na brzeg pudełka

* nawlekanie koralików, pociętej  słomki, przewlekanie sznurków, tasiemek, sznurowadeł przez różne rzeczy    i otwory

* przekłuwanie papieru igłą z nitką w miejscach oznaczonych kropkami

* przewlekanie guzików

*sznurowanie butów

*  wiązanie supełków

* wciskanie w tablicę korkową pinezek, wyjmowanie ich

* lepienie z plasteliny – wałkowanie cienkich wałeczków i obwodzenie nimi różnych kształtów

*ugniatanie plasteliny i wypełnianie nią narysowanych figur geometrycznych (rozciąganie jej)

*rozdzieranie papieru palcami, wydzieranki

*wodzenie palcem po śladzie i w powietrzu;

*malowanie, pędzelkiem, pęczkiem waty, gąbką, patyczkiem do uszu;

* przecinanie pasków papieru, sznurka;

*cięcie po linii prostej;

* wycinanie figur geometrycznych;

* wycinanie dowolnych przedmiotów ze ścinków tekstylnych o różnej fakturze;

* zabawa w „Łowienie makaronowych rybek” za pomocą słomki ;

* przenoszenie różnych przedmiotów za pomocą szczypiec lub kombinerek;

WSKAZÓWKI:

*Trzeba zadbać o prawidłowy sposób trzymania przyborów do pisania, malowania, wycinania (zwracajmy na to uwagę i poprawiajmy dzieci, pokazujmy im prawidłowy chwyt)

*Dorosły powinien stwarzać ciekawe sytuacje, które zachęcają dziecko do podejmowania i kończenia zadań (każdy rodzic wie co jego dziecko lubi robić najchętniej)

*Należy pozytywnie mobilizować dziecko do samodzielnej pracy poprzez częste pochwały i zachęty