„Niebezpieczeństwa i zagrożenia dla przyrody w XXI wieku” – trzęsienia ziemi.

Trzęsienia ziemi są przedmiotem badań sejsmologów. Określamy je jako naturalny, krótkotrwały wstrząs pochodzący z głębi Ziemi i rozchodzący się w postaci fal sejsmicznych od miejsca powstania we wnętrzu Ziemi i po jej powierzchni. Ze względu na przyczynę, która je wywołuje, wyróżniamy trzęsienia ziemi:

– tektoniczne – związane z ruchami płyt tektonicznych, czyli fragmentów litosfery na których osadzone są kontynenty i oceany

– wulkaniczne – związane z gwałtownymi erupcjami wulkanów,

– zapadliskowe – związane z obszarami krasowymi, na których zapadają się stropy jaskiń,
– antropogeniczne – związane z działalnością człowieka np. tąpnięcia górnicze, naruszenie równowagi sił w skałach na skutek napełnienia sztucznych zbiorników wodnych.

Zjawiska sejsmiczne powszechnie występują na naszej planecie, ale nie każde jest na tyle silne, aby wywołać niszczące skutki dla ludzi, budynków, infrastruktury transportowej i energetycznej. Siłę wstrząsu najczęściej określamy w 9-stopniowej skali Richtera. Na podstawie pomiarów amplitudy drgań sejsmicznych szacuje się energię wyzwoloną w czasie trzęsienia ziemi. Trzęsienia o skali 1 nie są rejestrowane przez sejsmografy, te o skali 5 powodują niewielkie zniszczenia, natomiast skala 7-8 to zniszczenia wiosek i miast w wielu krajach nawet raz w roku. Trzęsienia ziemi, powodują ogromne szkody. Jeśli ich siła była duża to słyszymy o nich w mediach, w postaci relacji bezpośrednich świadków, zdjęć i filmów prezentujących skalę zniszczeń.

Następstwa zjawisk sejsmicznych są bezpośrednim efektem wstrząsów i drgań skorupy ziemskiej. Dotyczą one strat materialnych: zawalonych budynków, zniszczonej infrastruktury komunikacyjnej oraz ofiar – rannych i zabitych. Zniszczeniu ulegają budynki użyteczności publicznej, dochodzi do przerwania instalacji wodno-kanalizacyjnej, mieszkańcy są pozbawieni wody pitnej i kanalizacji, co grozi wystąpieniem epidemii. Do skutków wtórnych zaliczamy pożary, które wybuchają w wyniku uszkodzenia przewodów gazowych lub energetycznych. Przykładem może być trzęsienie ziemi w Japonii w 20011 roku, w wyniku którego wybuchł pożar rafinerii w mieście Ichihara a straty oszacowano na ponad 300 mld USD.

W środowisku przyrodniczym dochodzi do pęknięć i przesunięć gruntu oraz zmian w ukształtowaniu terenu. Obszar ulega wówczas obniżeniu lub przeciwnie wyniesieniu a jeśli wstrząsy występują wzdłuż wybrzeża, mogą wpływać na kształt linii brzegowej. Wystąpienie trzęsienia ziemi może być przyczyną powstawanie fal tsunami, czyli ogromnych mas wody, których prędkość podczas przemieszczania się przez ocean może dochodzić do1000 km/h.

Skutki wstrząsów występują również pod powierzchnią terenu. Powstają pęknięcia i uskoki, które wpływają na zmiany poziomu wód gruntowych. Na terenach górniczych mogą uwalniać się gazy takie jak dwutlenek węgla czy metanu, co zagraża zdrowiu i życiu górników.

Wszystkie konsekwencje sprawiają, że zjawiska sejsmiczne są najbardziej katastrofalne ze zjawisk przyrodniczych, ponieważ mimo rozwoju technologicznego, nie można dokładnie przewidywać czasu, siły ani miejsca ich wystąpienia. Zniszczenia wymagają dużych nakładów finansowych ze strony państwa, co w przypadku państw biedniejszych może przewyższać ich zdolności finansowe i powodować kryzys gospodarczy lub polityczny.

https://www.pgi.gov.pl/mogepl-home/o-monitoringu-geodynamicznym/sejsmologia/9726-podzial-trzesien-ziemi.html

http://www.foton.if.uj.edu.pl/documents/12579485/71aa2858-67f3-4ea4-937e-f3fe127e55f7

https://zpe.gov.pl/pdf/PLXevuOrE

Justyna Mandra, Dominika Kowalska, Szkoła Podstawowa nr 28 im. H. Arctowskiego w Toruniu